Liggen blijven!

Titel: Liggen blijven!

Ondertitel: Achter de schermen bij de mariniers van De Punt en de terreuracties van 1973-1978.

Auteurs: Olof van Joolen en Silvan Schoonhoven

Uitgever: Nieuw-Amsterdam

ISBN: 978-90-468-24337

Prijs: € 18,99

Recensent: kol b.d. mr. C.H. van der Meij MPA

In de jaren zeventig van de vorige eeuw werd Europa getroffen door een golf van bomaanslagen, moordpartijen en gijzelingen en ook Nederland ontkwam hier niet aan. Bij de eerste gijzelingsactie in Wassenaar op 31 augustus 1970, waarbij een politieagent werd gedood, werd het duidelijk dat men in ons land geen idee had hoe terrorisme bestreden zou moeten worden. Men had geen ervaring met crisis en terreur, beschikte niet over eenheden om grootschalige crisis en terreur te bestrijden en evenzo waren daarvoor geen specifieke middelen beschikbaar.

De Wassenaarse gijzeling werd snel gevolgd door de kaping van een Boeing 707 die vanaf Schiphol vertrok en door aanslagen op installaties van de Nederlandse Gasunie in Ommen en Ravenstein. Na het bloedbad in september 1972 te München werd de Bijzondere Bijstandseenheid (BBE) Mariniers opgericht om het hoofd te kunnen bieden aan ernstige schendingen van de rechtsorde in onze rechtsstaat. Deze antiterreureenheid, die vanuit het niets werd opgezet, werd gevormd door mariniers. Zij hebben het vak zichzelf aan moeten leren. Aan het begin van de opleiding en training beschikte men over minimale middelen; het was een traject van vallen en opstaan.

Bij de gijzeling in de Franse ambassade te Den Haag van 13 tot 17 september 1974 werd de BBE voor de eerste keer ingezet. Kort daarna in oktober 1974 werd de BBE ingezet bij de gijzeling in de Scheveningse strafgevangenis en werd deze, door criminelen begonnen gijzeling, beëindigd. Een jaar later bij de treinkaping te Wijster in december 1975 werd de BBE opnieuw ingezet en dertien dagen en drie doden later gaven de gijzelnemers zich over. Tegelijkertijd vond te Amsterdam een gijzeling plaats in het Indonesische consulaat, waarbij een dode viel. De BBE was gereed voor inzet, maar de gijzeling eindigde door het opgeven van de gijzelaars.

Zo waren de eerste acties van de BBE succesvol verlopen en waren de mariniers helden, maar de grootste testcase moest nog komen; de treinkaping bij De Punt. Deze gijzeling vond plaats van 23 mei tot 11 juni 1977. Nadat de onderhandelingen met de terroristen waren vastgelopen, werd besloten tot een gewapend ingrijpen. Voorafgegaan door laag overvliegende Starfighters van de luchtmacht werd op 11 juni de trein door de mariniers van de BBE bestormd. De gijzelaars werden bevrijd, drie terroristen werden gevangengenomen, zes terroristen en twee gegijzelden vonden de dood en er vielen negen gewonden, waaronder twee mariniers. Tegelijkertijd vond te Bovensmilde een gijzeling plaats op een school die door de mariniers met inzet van geweld werd beëindigd. Kort daarna in maart 1978 werd het Provinciehuis in Assen door terroristen bezet en na inzet van de BBE werd ook deze gijzeling, waarbij twee doden te betreuren waren, beëindigd.

Na de beëindiging van de gijzeling in De Punt zijn de mariniers jarenlang als helden gezien, maar 35 jaar later ontstaat twijfel aan die heldenstatus, een heldenstatus die uiteindelijk uitloopt op een tegen de Staat aangespannen proces over het al dan niet opzettelijk doden van de kapers door de bestormers van de trein. Zijn ze als killers tekeergegaan en hebben alle betrokkenen, inclusief de politiek verantwoordelijken, de waarheid geweld aangedaan? Achteraf in de leunstoel is het makkelijk om te oordelen over het optreden van de mariniers, aldus de rechter die volgens het vonnis aangaf dat de mariniers juist gehandeld hadden.

Het boek laat de lezer aan de hand van interviews met betrokkenen zien wat tijdenlang geheim moest blijven. Vooral de interviews met de mariniers en hun commandanten geven een aardige kijk achter de schermen van de terreurbestrijders op Nederlands grondgebied. Op een boeiende wijze wordt weergegeven wat zich heeft afgespeeld bij de gijzelingen in de zeventiger jaren. Tevens wordt de totstandkoming van de Nederlandse terreurbestrijding op een heldere en interessante wijze uiteengezet.

‘Liggen blijven!’ is de aanschaf en het lezen zeer zeker waard en in het licht van de rechtszaken die gaan over de dood van de gijzelnemers tijdens de treinkaping bij De Punt is de behandelde materie actueel.