De Krijgsmacht en de F-35

Het toestel is zo ontwikkeld dat alle taken door één vliegtuig kunnen worden uitgevoerd. In WO2 waren er jachtvliegtuigen en bommenwerpers. Vervolgens werden er langzamerhand ook toestellen ontwikkeld die zowel luchtverdediging als ook offensieve missies kunnen uitvoeren. In de afgelopen decennia zien wij dat er daarnaast ook nog speciale vliegtuigen werden ontwikkeld zoals bijvoorbeeld de F-4 Wild Weasel, EF-111 Raven, of EA-6B Prowler. Deze vliegtuigen waren nodig om de vijandelijke luchtverdedigingssystemen met speciale elektronisch apparatuur te detecteren, te storen en/of te vernietigen, alvorens andere vliegtuigen in dit deel van het luchtruim konden optreden. In de jaren negentig werd J-Stars operationeel, een vliegtuig dat in de eerste Golfoorlog furore maakte door een goed grondbeeld van de Iraakse strijdkrachten real time te geven.

De F-35 is het eerste toestel (vijfde generatie) waarbij de integratie van al deze functionaliteiten heeft plaatsgevonden en waarbij het toestel ook nog eens “stealth” technieken heeft waardoor het extreem laat zichtbaar is voor vijandelijke radar systemen. Het toestel kan daardoor – indien noodzakelijk – zelfstandig opereren zonder ondersteuning van anderen. Bovendien kan de F-35 afhankelijk van de missie zijn bommen en raketten intern meevoeren dan wel extra bommenlast, raketten en extra brandstoftanks extern onder de vleugels hangen. In het eerste geval is de F-35 moeilijk te detecteren door vijandelijke radarsystemen. In het andere geval – zoals tijdens steun aan grondtroepen – en er geen grond-lucht/lucht-lucht dreiging is, zal de F-35 een maximale bommenlast meenemen. Het is een relatief zwaar toestel geworden, maar het is ontwikkeld om in alle soorten conflicten, in zowel het lage gewelds spectrum (waarbij het vooral zal gaan om het verzamelen van inlichtingen en/of een beeld schetsen van het luchtruim of de situatie op de grond) als in het hoge geweldsspectrum (offensieve missies in zwaar beveiligd vijandelijk gebied) te kunnen optreden en superieur te zijn. Daarnaast zal de F-35 door de verdere door-ontwikkelingen superieur blijven.
De zes taken van de Nederlandse F-35’s zijn:

1. Air interdiction (AI). Het aanvallen van vijandelijk doelen die relatief diep in het achterland van de vijand liggen. De meest voorkomende doelen voor AI missies zijn commando centrales, bruggen, logistieke depots, etc. Om dit te kunnen uitvoeren zal de F-35 minder zichtbaar moeten zijn en dus zijn bommenlast intern mee moeten nemen. Afhankelijk van het aan te vallen doel kunnen zware en lichte bommen worden ingezet al dan niet voorzien van een ‘precision guidance kit’ (via laser of GPS) teneinde onbedoelde nevenschade te voorkomen. Daarnaast zal de F-35 voor een AI missie zeer waarschijnlijk ook de tweede taak – Suppression of Enemy Air Defense (SEAD) – moeten uitvoeren.
2. Suppression of Enemy Air Defense (SEAD). Het opsporen en identificeren van vijandelijke luchtverdediging systemen, en deze elektronisch, met zeer geavanceerde storings technieken aanvallen. Indien noodzakelijk kan de F-35 de luchtverdedigings systemen ook fysiek uitschakelen met bommen of raketten. In dat geval spreken we van Destruction of Enenemy Air Defense (DEAD). Het moge duidelijk zijn dat één F-35 niet AI en SEAD/DEAD gelijktijdig kan uitvoeren aangezien de bommen capaciteit daarvoor onvoldoende is. Over het algemeen zullen F-35’s dus in formaties van minimaal 8 vliegtuigen deze gecombineerde taken uitvoeren (minimaal vier F-35’s voor SEAD/DEAD en minimaal vier F-35’s voor AI). Het is evident dat de stealth eigenschappen van de F-35 enorme voordelen oplevert bij dit soort missies. Voor de KLu zal SEAD/DEAD een gehele nieuwe taak worden. Aangezien dit een zeer specialistische taak is, is het te verwachten dat het een aantal jaren zal duren alvorens de KLu deze taak goed beheerst.

3. Offensive Counter Air (OCA). Dit zijn missies die specifiek tegen vijandelijke lucht systemen zijn gericht. Dit kan dus zowel een Air-to-Air missie zijn die is gericht tegen vijandelijke luchtverdedigingsvliegtuigen dan wel het aanvallen van vijandelijke infrastructuur van lucht systemen zoals vliegvelden of early warning radar systemen die een luchtbeeld kunnen schetsen (op de grond en in de lucht !). In het geval van een Air-to-Air missie spreken we ook wel van een “sweep” missie waarbij het de bedoeling is om een soort veilige corridor te creëren om andere vliegtuigen of helikopters “vrij baan” te geven. Een formatie van F-35’s is in staat om de Air-to-Air taak en de Air-to-Ground taak gelijktijdig uit te voeren. De stealth eigenschappen van de F-35 zijn ook voor dit soort missies van groot belang.

4. Defensive Counter Air (DCA). Dit zijn luchtverdedigingsmissies. Deze taak kan worden uitgevoerd te bescherming van het eigen grondgebied of om een No-fly zone te garanderen. Bij deze missies voert het vliegtuig in het algemeen alleen lucht-lucht raketten met zich mee. Deze missies worden veelal ondersteund door een AWACS-achtig vliegtuig of door grondgebonden gevechtsleiding. Afhankelijk van de dreiging kan de F-35 hier zowel “Stealthy” als “niet-Stealthy” optreden. Zonder Stealth kan de F-35 veel meer wapens meenemen en extra brandstoftanks.

5. Close Air Support (CAS). Dit is een missie die geheel in het teken staat van de ondersteuning van grondtroepen. De F-35 is uitstekend in staat om met zijn eigen sensoren een aan te vallen doel te identificeren, maar in sommige scenario’s, waarbij eigen grondtroepen actief zijn in de buurt van het doel of in het geval van doelen in een stedelijk gebied of ingeval van rijdende doelen kan het soms beter zijn om de doel identificatie over te laten aan een zgn Forward Air Controller. CAS missies worden meestal uitgevoerd in gebieden waar er geen of minimale dreiging is van grond-lucht en/of lucht-lucht raketten. Stealth is in dit soort missies “nice-to-have” maar geen “must-have”. Daarbij zal de F-35 dus veelal een maximale wapenload meenemen. Voor CAS missies is het van belang dat de F-35 en de te ondersteunen grondtroepen over communicatie en video systemen beschikken die inter-operabel zijn.

6. Information Surveillance and Recce. ISR. Hierbij gaat het vooral om het verzamelen van data. Dit kunnen data zijn over het spectrum van vijandelijke (lucht- of grondsystemen, maar ook video data van de situatie op de grond/op het water of het creëren van een algemeen luchtbeeld. Naast SEAD is dit eveneens een nieuwe taak voor jachtvliegtuigen van de KLu. Nederland investeert in het informatie domein. In Mali is ons JISTARC actief en ontwikkelt zich naar de nabije toekomst. Hier vindt ook de koppeling plaats tussen land- en luchtoptreden. De KL investeert verder in het Battle Field Management System (BMS). De informatie vanuit de F-35 moet één van de sensoren worden van JISTARC om commandanten van de juiste informatie te kunnen voorzien om tijdig beslissingen te nemen. Maar hij moet ook real time doelinformatie kunnen geven voor de artillerie. Daarnaast moeten eenheden op de grond de locatie van de vijand in hun BMS kunnen laden om een correct vijand beeld te krijgen en hier naar te handelen. Informatie, vuursteun en beweeglijkheid worden de echte force multipliers van de nabije toekomst. KL, Klu en KM moeten de stappen nog maken om deze nieuwe unieke sensor te integreren in een diepgaand samenwerkende krijgsmacht van de toekomst.
   De F-35 gaat leiden tot een versnelling van dit proces.

Samengevat is de F-35 een samenballing van meerdere types toestellen en is superieur tegen de lucht-lucht en grond-lucht dreiging. Indien noodzakelijk kan de F-35 zelfstandig opereren. Het pakket aan sensoren en elektronische detectie- en storingsapparatuur, gecombineerd met Stealth eigenschappen maken dat de F-35 een jachtvliegtuig is dat in alle scenario’s kan optreden en tegelijkertijd ondersteunend kan zijn aan grond eenheden en/of marine eenheden. Hij is daarmee in hoge mate flexibel inzetbaar. Aan deze flexibiliteit is in de Verenigde Staten door de
F-35C van de Amerikaanse Navy (dit is de vliegdekschip uitvoering) en de F-35B van het Marine Corps (dit is de uitvoering die in principe geen start- of landingsbaan nodig heeft omdat hij verticaal kan opstijgen en landen) nog een extra dimensie toegevoegd.