Iran na de Helsinki top

Helsinki

Hoewel de top vooral bedoeld was om de bilaterale verhoudingen op te schonen en weer on speaking terms te komen, werd toch een aantal noten gekraakt. Het werd o.m. duidelijk dat Rusland het uitstappen van de Verenigde Staten (VS) uit het Iraanse kernwapenprogramma betreurt, omdat volgens Poetin ’Iran is one of the most controllable countries by the IAEA (red. International Atomic Energy Agency) in the region, and it would be a pity if this tool ceased to exist. We understand President Trump’s thinking on this issue, his position – he was saying to us Iran should stop its destructive regional policies. But from our point of view, this [approach] shouldn’t be leading to the demolition of the JCPOA (red. Joint Comprehensive Plan of Action)’. Uit die tekst blijkt dat Poetin uit politieke overwegingen zijn relatie met Iran nog niet uit het venster wil gooien en de moellahs in Teheran nog een reddingsboei toewerpt. Immers, hij gelooft net zomin als Trump dat de IAEA in staat is om vast te stellen of Iran zich aan de afspraken van het wankele akkoord wenst te houden. Een andere vaststelling heeft te maken met de westerse en vooral de Amerikaanse sancties. Een bij de besprekingen tussen Lavrov en Pompeo (red. respectievelijk de Russische en Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken) aanwezige functionaris is ervan overtuigd dat de VS haar houding t.o.v. de opgelegde sancties niet zal veranderen.

Uit de spaarzame informatie kan worden vastgesteld dat het Midden-Oosten en de rol van Iran als een bijgerecht werd opgediend. Een van de geraadpleegde experts drukte het na uitbundige terugkoppeling op de inner circles van Trump en Poetin als volgt uit: ’Matters concerning the Middle East appeared rather marginal. In a way, it is a manifestation that contrary to the widespread belief that the Middle East is a dominating issue for Moscow and Washington, the region, including the conflict in Syria, actually ranks low on the US-Russian agenda. Yet given the geopolitical complexities and, most important, the close proximity within which the Russian and US militaries have been operating, neither the Kremlin nor the White House can ignore the region, and there are good reasons to view Syria as a good place to start bridging the divide between the two powers … The two leaders appear to have focussed more on fixing the bilateral relationship and to have spent less time discussing regional crises. In this sense, the content of the meeting between Foreign Minister Sergej Lavrov and Secretary of State Mike Pompeo is probably more interesting’. Hoewel niet het belangrijkste agendapunt van de top, spraken Pompeo en Lavrov over de politieke en militaire situatie in Syrië. Dat is gelet op de verhouding Moskou-Teheran en de indringende rol die de moellahs in die strijd willen spelen, toch opmerkelijk.

Sponsor van terrorisme en militante bewegingen[1]

Teheran is de grootste sponsor van extremisten in allerlei kleuren en maten die een ravage aanrichtten in het Midden-Oosten. Van Pakistan en Afghanistan tot aan de oevers van de Middellandse Zee. Iran ondersteunt ongeveer 120 bewegingen die hoofdzakelijk opereren in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, waarbij Jemen een afleidingsmanoeuvre is. Hun aantal groeit evenredig met de escalatie van conflicten, omdat chaos en instabiliteit de perfecte randvoorwaarden zijn voor het ontstaan van militanten groeperingen en extremistische bewegingen die proberen in het machtshiaat te kruipen. Voorbeelden daarvan zijn Hezbollah, Al-Hashd Al-Shaabi, eenheden om segmenten van een bevolking te mobiliseren (Popular Mobilization Units of PMU), Kata’ib Hezbollah (KH), Asa’ib Ahl Al-Haq (AAH), de Badr Organisatie in Irak, sjiïtische milities in Syrië, Bahrein, Jemen en sinds het einde van de Bosnische burgeroorlog ook groeperingen in Bosnië.

Iran strijdt op verschillende fronten om zijn invloed op het internationale terrorisme te vergroten en intensiveren. Primair door te grijpen naar het hybride instrument in de vorm van asymmetrische oorlogvoering om in (hoofdzakelijke islamitische) doelgroepstaten chaos, geweld en beperkte oorlogjes tot stand te brengen. Doelstelling: instabiliteit veroorzaken en het dumpen van democratisch (nou ja) gekozen regeringen. Vervolgens zullen (vertegenwoordigers van) militanten en terroristische bewegingen een overheersende invloed op het politieke en economische reilen en zeilen van doelgroepstaten (vooral door de soennitische beweging gestuurde natiestaten) moeten krijgen via democratische instrumenten en instituten. Wanneer zo´n beweging of een groep van bewegingen opgericht is/zijn, bouwt Iran een grensoverschrijdend netwerk op. Syrië, waar Iraakse milities en Hezbollah, gesteund door de Al Qud strijdmacht, hun destructieve opdrachten uitvoeren, is daarvan een voorbeeld. Samen met de genoemde inspanningen concentreert Iran zijn cyberoorlog op overheidsdiensten, bedrijven, NGO´s en politieke leiders.

De Iraanse steun heeft vele gezichten en strekt zich uit van geld, de modernste wapensystemen, militaire, politieke en terrorisme adviseurs, inlichtingen, opleiding en training tot het verschaffen van safe havens waar terroristen en militanten op adem kunnen komen. De procedure om steun te krijgen loopt van Khameini via de Iraanse Revolutionaire Garde en vooral diens elitestrijdmacht Al Qud en het Ministerie van Inlichtingen en Veiligheid naar netwerken, bewegingen en groeperingen. Iran steunt, zo heeft het verleden (in Irak) bewezen, ook niet-sjiïtische groeperingen en bewegingen zoals Al Qaida en de Taliban, zolang die groeperingen de geostrategische doelstellingen en idealen van Iran onderschrijven en actief willen uitdragen. Ook het bedrijfsleven, studenten, onderzoekinstanties, toerisme, diplomatieke dienst en culturele centra blijven niet ongemoeid en leden daarvan worden gerekruteerd als agenten, spionnen en lobbyisten. Zij moeten militante en terroristische bewegingen assisteren bij het vergaren van inlichtingen, oprichten van terroristische/militante groeperingen, bewapenen en aanslagen uitvoeren.

Teheran zal de steun aan militanten en terroristen niet stoppen. Ook niet als er eindelijk een wig gedreven is in de soennitische overheersing in het Midden-Oosten. Waarom? Omringd door gesponsorde islamitisch extremistische bewegingen en militante groeperingen voelt Teheran zich veilig. Hoewel de rug en het front gehard lijken te zijn door de steun aan Assad, Hezbollah en Hamas, zit Teheran nog altijd met een weke onderbuik. Saoedi–Arabië, dat wordt gesteund door de VS, is en blijft een bron van voortdurende zorg. De door Teheran gesponsorde Houthis in Jemen, met als doel de Saoedische expansionistische driften te beteugelen, hebben vooral door de Amerikaanse steun niet het gewenste effect gehad. De Houthi´s lijden nederlaag op nederlaag.

Effect van de Helsinki top

De regionale ontwikkelingen in het Midden-Oosten zijn in Helsinki dus zijdelings aan de orde gekomen. Uit de spaarzame informatie die na de top is vrijgekomen, lijkt dat beide grootmachten hun pijlen gericht hebben op een intensievere bilaterale militaire samenwerking om vrede en hereniging in Syrië te bewerkstelligen; om de humanitaire crisis te bezweren en Syriërs de kans te geven naar huis en haard terug te keren. De woorden van Poetin reflecteren een grotere openheid en bereidheid om op het humanitaire vlak sterker samen te werken met westerse landen, met name de VS en Frankrijk door o.m. het ter beschikking stellen van transportvliegtuigen voor het transport van hulpgoederen.

Heshmat Alavi schrijft op opiniez.com dat hoogstwaarschijnlijk, vooral in Syrië, een proces op gang zal worden gebracht dat strijdig is met belangen van het Iraanse regime. Trump en Poetin hebben vermoedelijk uitgesproken dat hun strijdkrachten in Syrië goed zullen samenwerken. Dit betekent geen inbreng van Iran in toekomstige beslissingen voor wat er nog over is van dit door oorlog verwoeste land. De top van Helsinki bewijst dat Moskou niet langer geïnteresseerd is in alles wat Teheran te bieden heeft. Poetin probeert zijn eigen toekomstige belangen in het Midden-Oosten veilig te stellen en naarmate de sancties tegen Iran toenemen, zullen de heersers in Teheran het geld niet hebben om de politieke en militaire steun van het Kremlin in stand te houden. Wetende dat Washington van de Iraanse eenheden en de door Iran gesteunde milities in de hele regio zal eisen dat ze hun wapens neerleggen, hun koffers pakken en naar huis gaan, moet het Iraanse regime nu voor zijn eigen voortbestaan vechten.

Het afreizen van Merkel en Macron naar Washington om Trump over te halen om niet uit de Iran-overeenkomst te stappen en daardoor de handelsovereenkomsten van hun nationale industrieën te beschermen, heeft geen resultaat opgeleverd, integendeel. Trump is uitgestapt en heeft verscherpte Amerikaanse sancties tegen Iran in het leven geroepen. Het gevolg is dat Europese bedrijven zich terugtrokken uit Iraanse handelsovereenkomsten en gedwongen werden om productiecapaciteit uit Iran terug te halen. Het uitstappen van Trump uit de wankele kernwapenovereenkomst en de top in Helsinki hebben een groot effect op het Iraanse streven om de regionale nummer een grootmacht te worden en te blijven. Het is bekend dat Teheran enorme budgetten besteedt aan Syrië, Jemen, Irak, Libanon en Palestijnse extremisten. Door de zware sancties die op 6 augustus en 4 november van kracht zijn geworden, respectievelijk worden, zal Iran behoefte hebben aan veel omvangrijke buitenlandse investeringen om op de huidige schaal zijn extremistische praktijken voort te kunnen zetten. Daarom heeft Ali Khamenei zijn senior-adviseur, voormalig minister van Buitenlandse Zaken Ali Akbar Velayati, naar Moskou gestuurd. Gezien de omstandigheden van vandaag en het Iraanse regime dat de hitte van Washington voelde, is de boodschap die Velayati in de brievenbus van het Kremlin moest doen duidelijk een noodsignaal aan Poetin om af te zien van het sluiten van een deal met Trump. Die boodschap is in het Kremlin in de onderste bureaulade verdwenen[2].

Een waarschuwing

Sancties alleen zijn onvoldoende om Irans destructieve bemoeienissen in te dammen. Conventionele gevechtskracht moet samengaan met die sancties om Irans militaire invloed, m.n. in het Midden-Oosten en Noord-Afrika, te beperken, zoals nu in Jemen met succes wordt gedaan. Naast het bevechten van de ver-van-huis veiligheid moeten staten ook de binnenlandse veiligheid beschermen tegen Irans pogingen om chaos en instabiliteit te veroorzaken. Die waarschuwingen zijn niet nieuw en liggen in het verlengde van de waarschuwingen die herhaaldelijk geuit zijn, toen experts juichend door de straten liepen, omdat volgens die kenners IS was verslagen en ergens in het Midden-Oosten in een ondiep graf lag te creperen.

Dit is informatie die in de gevestigde Nederlandse media en ook niet bij de NPO te lezen, te zien en te horen is. Die vinden het effectiever om bevooroordeelde ’kenners’ op de buis te brengen. Zij bevestigen dat er een vage grens te trekken is tussen amusement en propaganda.

Eindnoten
1. Informatie deels afkomstig van Dr. Majib Rafizadeh op de  website www.arabnews.com.
2. Oorspronkelijke tekst op http://english.alarabiya.net