Krijgsmacht behoeft langetermijnstrategie

Wie de defensieparagrafen van de politieke partijen leest en geregeld de debatten volgt, krijgt de indruk dat er, afhankelijk van de politieke kleur, soorten krijgsmachten zijn. “Als je op ons stemt, krijg je een stabilisatiemacht, of nog beter een vredesmacht.”
Anderen gaan voor een verdedigingsmacht of iets wat lijkt op een grensbewakingsmacht. De regering ging de laatste vier jaar voor een veelzijdig inzetbare krijgsmacht. Het wekt de suggestie dat er elke paar jaar een andere krijgsmacht gekozen kan worden. Dat klinkt vreemd. Je kunt toch niet elke keer een andere krijgsmacht samenstellen? De GOV (Gezamenlijke Officierenverenigingen) vindt in ieder geval van niet en houdt voor de komende regeringsperiode zijn hart vast.

Bezuinigingen

De krijgsmacht heeft al zo’n vijfentwintig jaar te lijden van deze veranderlijkheid. Na de val van de Muur wilde Nederland elders in de wereld vrede brengen. Zo ontstond langzaam maar zeker een krijgsmacht die daarop was ingericht en getraind: een stabilisatiemacht.

Het kabinet-Rutte I, dat gebukt ging onder de monetaire crisis, besloot letterlijk op een achternamiddag om 1 miljard euro te bezuinigen op Defensie.

Vooral zware gevechtskracht werd wegbezuinigd. Bij de marine minder fregatten, bij de landmacht gingen alle tanks de deur uit en bleven er nog nauwelijks kanonnen van de artillerie over. Bij de luchtmacht nam het aantal jachtvliegtuigen dramatisch af. Eén ding is zonneklaar: zou je de snel wegbezuinigde gevechtskracht nu willen herstellen, dan kost dat een veelvoud van de besparingen.

Vijf jaar na het besluit tot de laatste grote bezuinigingen is de wereldveiligheidssituatie ernstig verslechterd. Veiligheidsexperts, die waarschuwden voor snelle veranderingen en de problemen om een krijgsmacht daaraan aan te passen, hebben gelijk gekregen. Daarom pleit de GOV voor een veelzijdig inzetbare krijgsmacht.

Partijen

Toch spreken onze politici nog steeds over verschillende soorten krijgsmachten, alsof je elke paar jaar een keus kunt maken. De SP riep in debatten op een vredesmacht te kiezen. Die moet ook in Navo-verband kunnen verdedigen. Onmogelijk.

VVD, SGP, CDA en CU zijn voor een sterke, veelzijdig inzetbare krijgsmacht. D66 wil dat ook, maar tegelijkertijd is het voor taakspecialisatie. De PvdA spreekt geen expliciete voorkeur uit voor een soort krijgsmacht, maar legt veel nadruk op het handhaven van de internationale rechtsorde. De PVV spreekt zich niet echt uit, maar wil veel capaciteit steken in grensbewaking.

 

Geen toverballen

Het afwisselend pleiten voor een vredesmacht, een stabilisatiemacht of een veelzijdig inzetbare krijgsmacht roept vragen op. Bij gebrek aan militair-technische kennis gaan sommige politici ervan uit dat een stabilisatiemacht ook geschikt is voor verdedigen aan de oostflank van Europa. Dat is niet zo: een stabilisatiemacht is juist bedoeld voor stabilisatiemissies en niet voor bondgenootschappelijke verdediging.

Even snel omschakelen is een misvatting. Kijk naar de eenzijdige geoefendheid van de huidige krijgsmacht, die lange tijd was gericht op missies. Momenteel moet Defensie met het oog op inzet in de Baltische staten alles uit de kast halen om het grootschalige gevecht weer onder de knie te krijgen.

Wat moet er dan wel komen?

Laat Nederland nu allereerst eindelijk eens beginnen met het ontwikkelen van een grand strategy waarin de politiek alle belangen, dreigingen en machtsmiddelen samenhangend in kaart brengt.

Zonder zo’n overkoepelende strategie kunnen de vragen ‘wat wil Nederland met zijn krijgsmacht’ en ‘hoe moet die er dan uitzien’ niet goed worden beantwoord. En laten de partijen daarna Kamerbreed voor langere tijd afspraken maken. Ga met zoveel mogelijk politieke partijen over op meerjarenakkoorden los van verkiezingen. Krijgsmacht en militairen zijn geen toverballen.

Frans Ebbelaar is luitenant-kolonel b.d. en analist defensiebeleid en krijgsmacht van de Gezamenlijke Officierenverenigingen.