That is all, Brother

De geschiedenis is genoegzaam bekend: tientallen boeken en films hebben het verhaal al vanuit alle mogelijke hoeken belicht. De aantallen waren zeker voor hedendaagse begrippen overweldigend: 47 divisies, 6.000 vaartuigen en 12.000 vliegtuigen zouden worden ingezet. Hieronder begrepen ook 20.000 parachutisten die met 1.000 transportvliegtuigen zouden worden aangevoerd.

Het merendeel van die transportvliegtuigen was van het type C-47 Skytrain, de militaire versie van de bekende, voor de oorlog ook al door de KLM gebruikte, civiele Douglas DC-3, het vliegtuig dat over de hele wereld bekend werd als Dakota. De leider van de groep van 800 Skytrains, een C-47 met registratienummer 42-92847 was door de crew liefkozend That’s all, Brother genoemd. De vlieger, ltcol John Donalson, de commandant van het 87th Troop Carrier Squadron, had deze naam gekozen om de Führer de boodschap over te brengen dat de dagen van zijn tirannieke heerschappij geteld waren. Naar goed gebruik was de naam van het vliegtuig als nose art op de romp geschilders. Het scheelde maar weinig of dit speciale vliegtuig, dat de hele oorlog had overleefd, was daarna aan een roemloos einde gekomen, ten prooi aan de slopershamer.

Na de oorlog sleet het toestel zijn dagen in de handen van meer dan een dozijn elkaar opvolgende bezitters, om uiteindelijk na allerlei omzwervingen te belanden op het vliegtuigkerkhof van de firma Basler Turbo Conversions in Oshkosh, Wisconsin. Deze firma is gespecialiseerd in het opknappen van oude Dakota’s, waaronder het vervangen van de oude Pratt & Whitney zuigermotoren door moderne PT-6A turboprop motoren met een vijfbladige propeller en het verlengen van de romp en het vervangen of opknappen van de brandstofsystemen, hydraulics en electrics. Niet meer dan 30% van de originele DC-3 of C-47 blijft behouden en nadat de aldus opgeknapte vliegtuigen weer luchtwaardig zijn worden ze voor ca. acht miljoen dollar als BT-67 verkocht aan kleine luchtvaartondernemers. Van de ongeveer 10.000 geproduceerde DC-3’s dan wel C-47’s zijn er nog een paar honderd min of meer vliegende exemplaren over, waarvan Basler er jaarlijks een vier à vijf ombouwt naar BT-67’s. Er is nog voldoende materiaal aldus in voorraad voor deze firma om nog jaren vooruit te kunnen met het produceren van BT-67’s. Ook 42-92847 was voorbestemd om te eniger tijd dit lot te ondergaan, aangezien het toestel nog in relatief goede staat verkeerde en op eigen kracht vliegend van Casa Grande, Arizona in Oshkosh was aangekomen.

Op dat moment was nog niemand zich bewust van de historische betekenis van deze Skytrain, totdat een historicus in dienst van de Amerikaanse luchtmacht (USAF) onderzoek deed naar de levensloop van John Donalson, die immers de formatieleider was geweest van de immense luchttransportvloot tijdens D-day. Hij had inmiddels uitgevonden dat Donalson’s vliegtuig de 92847 was en een van zijn telefoontjes kwam terecht bij Basler’s directielid, Randy Myers. Deze bevestigde dat dit vliegtuig inderdaad bij Basler op de inventarislijst stond om te zijner tijd te worden omgebouwd tot een BT-67. Daarmee zou de geschiedenis geëindigd zijn, ware het niet dat een verslaggever van een plaatselijke krant een artikel in voorbereiding had over de bedrijvigheid op het vliegveld van Oshkosh. Myers tipte de reporter dat er misschien wel een interessanter artikel te schrijven was: het relaas over de C-47 42-92847 die bij Basler in de boneyard stond te wachten tot zij aan de beurt was om te worden omgebouwd. Dit verhaal verscheen in de krant en daarna begon het balletje te rollen. De tijd was goed gekozen, want het zou geen zes maanden meer geduurd hebben voordat het vliegtuig zou worden gesloopt. Langzaam ontvouwden zich plannen om het vliegtuig te restaureren. Een van de organisaties die werden benaderd was de Commemorative Air Force (CAF) uit Dallas, ’s-werelds grootste vliegende museum met een collectie van honderden in perfecte luchtwaardige staat verkerende toestellen uit de jaren veertig. Basler en de CAF kwamen in 2015 overeen het vliegtuig technisch en optisch in zijn oorspronkelijk D-day staat terug te brengen, met de oorspronkelijke Pratt & Whitney zuigermotoren en voorzien van invasiestrepen. Het uiteindelijke doel was om het vliegtuig voorop te laten vliegen bij de fly past ter gelegenheid van de 75^e verjaardag van D-day. Uiteindelijk, na ongeveer 20.000 manuren was het project gereed, waarbij meer dan tachtig procent van de oorspronkelijke onderdelen behouden was gebleven en alleen die items die niet meer te redden waren, om reden van luchtwaardigheid waren vervangen. Hierbij werd geen detail over het hoofd gezien, tot en met de vlieginstrumenten zoals die in 1944 in gebruik waren. De moderne vlieginstrumenten, zoals b.v. GPS, werden alle onderhuids gemonteerd.

Op 1 februari 2017 ging ‘Thats all, Brother’ aldus voor het eerst na de start van de restauratie de lucht in. Sindsdien heeft het vliegtuig circa honderd uur gevlogen langs allerlei airshows op het Amerikaanse vasteland, aldus geld inzamelend voor het grote evenement in juni 2019. Een groep van meer dan twintig Dakota’s zal vanuit de VS, via Canada, Groenland en IJsland de Atlantische Oceaan oversteken om begin juni deel te nemen aan de grote parade ter gelegenheid van de herdenking van D-day. Samen met de in Europa verblijvende DC-3’s zal een formatie van meer dan veertig vliegtuigen worden gevormd om parachutisten te droppen, deze keer gelukkig onder vredige omstandigheden. Ook de vlucht over de Atlantische Oceaan zal in weinig opzichten vergelijkbaar zijn met de omstandigheden uit 1944. De vliegtuigen worden nu gevlogen door ervaren vliegers, in vliegtuigen die in betere staat verkeren dan destijds, met gebruikmaking van de modernste hulpmiddelen op het gebied van elektronica, navigatie en meteorologie. Het is nauwelijks nog voor te stellen dat in de jaren veertig de oversteek werd gewaagd met niet veel meer hulpmiddelen dan kaart, kompas en sextant, onbetrouwbare weersvoorspellingen, door vliegers en navigators, vaak niet ouder dan een jaar of twintig en met niet veel meer vliegervaring dan de uren zij tijdens hun opleiding hadden gevlogen.

Na juni 2019 zal Thats all, Brother actief blijven in het airshow circuit om de geschiedenis van de bevrijding van Europa levend te houden, een dag die de toekomst van de wereld voor vele generaties besliste. De CAF hoopt daar zeker de volgende 75 jaar mee door te kunnen gaan. De vrijheid is het waard.

Noot van de redactie

Dit artikel kwam mede tot stand dankzij de medewerking van Leah Block, VP Marketing en beheerder van de D-Day Wing bij de CAF. De redactie is haar zeer erkentelijk voor het belangeloos beschikbaar stellen van het gebruikte fotomateriaal van de CAF.