Verenigd op de grond, daadkrachtig in de lucht

Wie regelmatig gebruik maakt van wat in Oost-Brabant bekend staat als de Midden-Peelweg zal opgevallen zijn dat de tenaamstelling van de basis, die vroeger bekend stond als de ‘slapende’ vliegbasis De Peel, midden jaren negentig werd gewijzigd in ‘Luchtmachtbasis De Peel’ en rond 2013 in ‘Luitenant-generaal Best kazerne’. Deze laatste naamswijziging markeert de voorlopig laatste grote reorganisatie in de geschiedenis van de Nederlandse grondgebonden luchtverdediging.

Deze geschiedenis is minutieus beschreven in dit kloeke boekwerk, tot stand gekomen onder auspiciën van het Nederlands Instituut Militaire Historie (NIMH), dat in 350 pagina’s beschrijft hoe de Nederlandse luchtverdediging zich vanaf de oprichting aarzelend ontwikkelde naar een, althans kwantitatief, hoogtepunt tijdens de eerste helft van de Koude Oorlog. Haar finest hour beleefde de luchtdoelartillerie (Lua) echter tijdens de meidagen van 1940, toen de Duitse vijand onverwacht zware verliezen werden toegebracht. In al die jaren was de luchtafweer ondergebracht bij de landmacht, maar vanaf eind jaren vijftig, met de komst van de geleide wapens, werd deze component organisatorisch ondergebracht bij de Koninklijke Luchtmacht. Het boek volgt deze scheiding en de ontwikkelingen daarna op de voet en zo is voor de lezer een schat aan informatie en, voor degenen die erbij waren betrokken, herkenning te vinden over de jaren van de ‘Duitse’ luchtmachteenheden. Eerst met de Nike, later gevolgd door de Hawk en de Patriot systemen. Ook is een hoofdstuk opgenomen over de luchtverdediging in voormalig NederlandsIndië.

Na de val van de muur begon de krimp van de groepen Geleide Wapens (GGW’s), gevolgd door de terugtrekking naar en samensmelting op het Nederlandse grondgebied op wat inmiddels Luchtmachtbasis De Peel was gaan heten. Een moeilijke periode brak aan, maar na korte tijd ontstonden nieuwe uitdagingen en opdrachten, zoals de uitzendingen naar onder andere Turkije, maar ook naar verre oorden buiten het NAVO-grondgebied. Voor de Lua van de KL waren de gevolgen van de krimp overigens nog heftiger.

De laatste hoofdstukken zijn gewijd aan de ingewikkelde, moeizaam tot stand gekomen maar welhaast onvermijdelijke samensmelting van de Lua en de Groep Geleide Wapens (GGW) in 2012. Op 29 maart was het zover en de operatie werd beklonken met de oprichting van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) op De Peel. Vooral binnen de leiding van de luchtmacht ging dit vooraleerst niet van harte. Met een alinea gewijd aan de blik vooruit wordt het boek afgesloten.

Al met al een gedenkwaardig standaardwerk over de geschiedenis van honderd jaar Nederlandse luchtverdediging. Geen detail is onbeschreven gebleven en kritische opmerkingen zijn de vier auteurs zeker niet uit de weg gegaan. Het boek wordt gecompleteerd door een uitgebreid systeem van noten en persoonsbeschrijvingen. Tenslotte zij de auteurs lof toegezwaaid voor de manier waarop zij een prettig leesbaar geheel hebben weten te produceren binnen een geschiedkundig verantwoord werk.