Hoe ver komt het veiligheidsrapport van de WRR?

De Gezamenlijke Officieren Verenigingen (GOV) kunnen zich, met uitzondering van uitspraken over een minder veelzijdige krijgsmacht en een te groot pleidooi voor focus, grotendeels vinden in conclusies en aanbevelingen. De belangrijkste adviezen betreffen de ontwikkeling van een geïntegreerde veiligheidsstrategie, de instelling van een Algemene Veiligheidsraad en een ondersteunend Planbureau voor de Veiligheid. De GOV ondersteunt deze adviezen, maar vraagt zich af of het iets zal opleveren.

Vriendelijke complimenten
Op 12 september jl. organiseerde de WRR samen met de Vereniging voor Bestuurskunde een bijeenkomst met hoge beleidsambtenaren uit het veiligheidsdomein over de vraag wat het nieuwe kabinet zich moet realiseren over veiligheid in een wereld van verbindingen. Als de ambtenaren maatgevend zijn voor de nieuwe regering, dan mag de WRR zich afvragen wat er met hun adviezen gedaan zal worden. Na de inleiding door prof. dr. Ernst Hirsch Ballin, lid van de WRR, werden door de overige sprekers lovende woorden over het rapport geuit. Tijdens de discussie bleek instemming met de aanbeveling voor een geïntegreerde veiligheidsstrategie. Volgens de beleidsambtenaar van Defensie, was de aandacht van de WRR voor national security, flow security en human security een parallel voor de al gehanteerde strategische opgaven die dit het ministerie heeft, onderkend: Veilig blijven, veiligheid brengen en veilig verbinden’. De Veiligheidsraad en het Planbureau voor de Veiligheid werden vervolgens  uitgelegd als een ondersteuning van de huidige praktijk in de vorm van al bestaande Ministeriële Commissie Veiligheid (MCV) en het wekelijkse ambtelijk overleg. In Haags jargon betekent dit waarschijnlijk dat je het een goed advies vindt, maar het niet overneemt.

Kansen
In haar afsluiting signaleerde WRR-voorzitter prof. dr. Corien Prins een verdedigende houding van de deelnemende beleidsambtenaren. De vertegenwoordigers van de GOV zijn zelfs bang voor gemiste kansen. Evenals de WRR pleit de GOV voor meer aandacht voor uitleg van het veiligheidsbeleid om draagvlak voor de uitvoerders, waaronder de krijgsmacht en de politie, te vergroten. Niet door een tijdelijke ministeriele commissie, maar door een permanente raad, ondersteund door een planbureau.

Een kennisinstituut als het voorgestelde planbureau biedt een vast onderzoeks- en aanspreekpunt voor het thema veiligheid en zal, zoals de WRR aangeeft, de strategievorming op continue basis moeten ondersteunen en zorgdragen voor kennisopbouw en behoud. Een Veiligheidsraad heeft verder, naast de aansturing tijdens crises, een veel grotere communicatieve waarde in de aanloopperioden. Als de minister-president zich regelmatig in de media presenteert als de voorzitter van deze ministeriële raad onderstreept hij het belang van deze kerntaak van de overheid.

Resistance to Change
Leven de beleidsambtenaren in een ivoren toren of leven de WRR en de GOV in Utopia? Misschien zien de WRR en de GOV het niet goed. Mogelijk is de houding van de ambtenaren pragmatisch als je er van uitgaat dat veel Nederlanders zich niet echt druk maken over de internationale politieke situatie[i]. Maar vinden we deze ongeïnteresseerde of onmachtige houding prima?

Breekt dat ons niet op als onveiligheid onze samenleving wel bereikt? Regelmatig wordt opgeroepen tot een meer weerbare bevolking. De GOV legt zich er niet bij neer en pleit voor meer institutionele zichtbaarheid om zo het  veiligheidsbeleid en defensiebeleid meer draagvlak en begrip te bezorgen. Eenvoudig doorgaan met de huidige praktijk lijkt makkelijk, maar is een gemiste kans.

[i] Continue Onderzoek Burgerperspectieven 2016|3, Sociaal Cultureel Planbureau, paragraaf ‘Internationale zorgen’.